Test

Թեմա 5․ Օպտիկական երևույթներ

Թեմատիկ հարցեր և խնդիրներ՝

1. Ի՞նչ է լույսը՝ ըստ Նյուտոնի և ըստ Հյույգենսի:

Ըստ Նյուտոնի լույսի աղբյուրի առաքած մասնիկը տարածվում է բոլոր ուղղություններով։

Ըստ Հյուգենսի լույսի աղբյուրը առաքում է առաձգական ալիքներ։

2. Ո՞ր լուսատու մարմինն են անվանում լույսի կետային աղբյուր:

Եթե լուսատու մարմնի չափերը փոքր են մինչև եկրանի հեռավորությունից, ապա այդպիսի լույասին աղբյուրները կոչվում են լույսի կետային աղբյուր։

3. Լույսի ի՞նչ բնական և արհեստական աղբյուրներ գիտեք:

Բնական լույսի աղբյուրներ- արև, կայծակ, լուսատիտիկներ
Արհեստական լույսի աղբյուրներ- լազեր, էլեկտրական լամպ

4. Ո՞րն է Արեգակի և Լուսնի լուսարձակման տարբերությունը:

Արեգակը լուսատու մարմին է, լույսի աղբյուր իսկ լուսինը լույսը անդրադարձնում է:

5. Ի՞նչ է լույսի ճառագայթը:

Լույսի ճառագայթը ուղիղ գծեր են, համենայնդեպս թափանցիկ և համասեռ միջավայրում:

6. Ինչպե՞ս է տարածվում լույսը համասեռ միջավայրում։

Համասեռ միջավայրում լույսը տարածվում ուղղագիծ:

7. Ինչպե՞ս են առաջանում ստվերը և կիսաստվերը:

Ստվերն այնտեղ է, որտեղ չի ընկնում լույսի աղբյուրի լույսը։

Եթե լույսը միայն որոշ լետերից է ընկնում առաջանում է կիսաստվեր։

8. Ո՞ր երևույթն է կոչվում լույսի բեկում:

Լույսի ճառագայթի ուղղության փոփոխությունը մի միջավայրից մյուսն անցնելիս կոչվում է լույսի բեկում:

9. Ձևակերպեք լույսի բեկման օրենքը:

Լույսը օդից որևէ միջավայր անցնում է այնպես, որ բեկված ճառագայթը մնում է անկման հարթության մեջ: Անկման անկյան սինուսի հարաբերությունը բեկման անկյան սինուսին, անկախ անկման անկյունից, այդ միջավայրի համար հաստատուն է:

10. Անկմա՞ն, թե՞ բեկման անկյունն է ավելի մեծ, երբ լույսը՝ ա. օդից անցնում է ջուր, բ. ջրից անցնում է օդ:

Եթե լույսն օդից անցնում է ջրի կամ ապակու մեջ, ապա բեկման անկյունը փոքր է անկման անկյունից: Հակառակ անցման դեպքում, երբ լույսը խիտ միջավայրից անցնում է նոսր միջավայր, բեկման անկյունը մեծ է անկման անկյունից:

11. Ինչու՞ են երկնային լուսատուները հորիզոնի մոտ երևում ավելի բարձր, քան իրակա նում: Պատկերեք լուսատուից դեպի մեզ եկող ճառագայթների մոտավոր ընթացքը:

12. Ինչու՞ է երկնակամարում լուսատուի թվացող դիրքն անընդհատ փոփոխվում:

13. Ինչպե՞ս են առաջանում օդատեսիլները: Ո՞ր վայրերում են դրանք առաջանում: Ինչպե՞ս կերևան հեռավոր առարկաները, երբ գետնից վեր բարձրանալուն զուգընթաց օդի խտությունը նվազի:

14. Ի՞նչ է ոսպնյակը: Ոսպնյակների ի՞նչ տեսակներ գիտեք:

Ոսպնյակը դա թափանցիկ ապակե մարմին է որը երկու կողմից սահմանափակված է գնդային մակերևութով։

15. Ո՞ր ուղիղն են անվանում ոսպնյակի գլխավոր օպտիկական առանցք:

Օպտիկական առանցքը դա այն առանցքն է որը ոսպնյակի գնդային մակեևութները միացնում է ուղղին։

16. Ո՞ր ոսպնյակներն են կոչվում ուռուցիկ, և ո՞ր ոսպնյակները՝ գոգավոր:

Այն ոսպնյակները որոնց միջին մասը ավելի հաստ է քան եզրը կոչվում են ուռուցիկ ոսպնյակներ։

17. Ի՞նչ է բարակ ոսպնյակը: Ո՞ր կետն են անվանում բարակ ոսպնյակի օպտիկական կենտրոն: Ի՞նչ հատկությամբ է այն օժտված:

Ըստ իրենց չափերի՝ ոսպնյակները լինում են բարակ և ոչ բարակ:

Բարակ են այն ոսպնյակները, որոնց միջին մասը (հաստությունը) զգալիորեն փոքր է նրանց սահմանափակող գնդային մակերևույթների շառավիղներից։

Բարակ ոսպնյակի և գլխավոր օպտիկական առանցքի հատման Օ կետը կոչվում է ոսպնյակի օպտիկական կենտրոն։ Ոսպնյակի օպտիկական կենտրոնով անցնող ճառագայթը իր ուղղությունը չի փոխում։

18. Ինչո՞վ են իրարից տարբերվում հավաքող և ցրող ոսպնյակները:

Երբ ոսպնյակի անցած ճառագայթները հավաքվում են մի կետում կոչվում են հավաքող ոսպնյակներ ։ Իսկ երբ ոսպնյակի անցած ճառագայթները ցրվում են տարբեր տեղեր դրանք կոչվում են ցրող ոսպնյակներ։

19. Ո՞ր կետն է կոչվում հավաքող ոսպնյակի կիզակետ: Իսկ ցրող ոսպնյակի կեղծ կիզակե՞տ:

Հավաքող ոսպնյակների կիզակետը դա այդ ճառագայթների միացման կետն է։

Իսկ քանի որ ցրող որսպնյակները չունեն կիզակետ այսինք միացման կետ, այդ փատճառով նրանց կիզակետը կեղծ է։

20. Ի՞նչ է ոսպնյակի կիզակետային հեռավորությունը: Ինչո՞վ են տարբերվում հավաքող և ցրող ոսպնյակների կիզակետային հեռավորությունները:

Ոսպնյակի կիզակետային հեռավորությունը դա նրա օպտիկական կենտրոնից մինչև գլխավոր կիզակետ ընկած հեռավորությունն է։ Իսկ տարբերությունը կայանում է նրանում որ հվաքող ոսպնյակների կիզակետային հեռավորությունը գտնվում է դիմացը իսկ ցրողներինը հետևում։

21. Ո՞ր մեծությունն է կոչվում ոսպնյակի օպտիկական ուժ: Ի՞նչ միավորով է այն արտա- հայտվում, և ինչպե՞ս է սահմանվում այդ միավորը։

Օպտիկական ուժը դա այն ուժն է որի մեծությունը որոշելով ոսպնյակի բեկման ուժը։ Օպտիկական ուժ-D (դիոպտրիա).

Test

1. Write the verbs in correct tense forms.

1. The programme cost (cost) more than one billion since the beginning of the year.
2. Have you been (you /ever/be) to London?
3. It is the first time he takes (take) the plane.
4. She looks upset: she has been looking (look) for her purse for over three quarters of an hour.
5. How long ago did you place (you/place) that order?
6. We have not hear (not hear) from them for quite a long time, I hope there is nothing wrong with them.
7. I had been (be) ready for two hours when he finally phoned me to tell me he wasn’t coming.
8. We have been working (work) together for a long time now.
9. She had been waiting (wait) for two hours when he finally arrived.
10. John has been living (live) in New York ever since his wife was sent there on business.
11. I have never worked (never work) so far, but I am very motivated for this job.
12. She studied (study) English when she was at University, but she has forgotten most of it now: what a shame!
13. He had been (be) unemployed for 6 months when he received their offer.
14. What did you do last night? We went (go) to the cinema.
15. We have only been to the theatre once since we moved (move) to London last year.
16. We can’t use room 145 at the moment because the painters are redecorating (redecorate) it.
17. Unemployment has been rising (rise) since last summer but it seems that the situation is going to improve in the near future.

2. Ask wh questions.

1. He will buy wine. — What will he buy?
2. He is playing tennis. — What is the playing?
3. He teaches French. — What does he teach?
4. We should buy tickets. — What should we buy?
5. He has visited Italy. — Where has the visited?
6. They are students. — Who are they?
7. She can come tomorrow. — When can she come?
8. I ate a salad. — What did I eat?
9. Donald Trump said that. — Who said that?
10. I study English. — What do I study?
11. December 25th is Christmas. — What is in December 25th?
12. They went to a party. — where did they go?
13. My brother is coming. — Who is coming?
14. She called her mother. — Whom did she call?
15. I’m going downtown tomorrow. — Where am I going tomorrow?
16. The class starts at 1 p.m. — When does the class start?
17. Huge means very big. — What does Huge mean?
18. She was crying because she fell down. — Why she was crying?

3. Translate into English.

1. Այս եկեղեցին կառուցվել է մի քանի դար (century) առաջ, այդպես չէ՞: — This church was built several centuries ago, wasn’t it?

2. Եթե անձրևը չդադարի, մենք չենք կարողանա դուրս գալ: — If the rain doesn’t stop, we won’t be able to go out.

3. Նա բավականին ծեր է, բայց դեռ ջանադիր աշխատում է: — He is quite old but he still works hard.

4. Դուք շատ հեշտությամբ կկարողանաք սովորել հայերեն: Այն նույնքան հեշտ է, որքան անգլերենը: — You will be able to learn Armenian very easily. It is as easy as English․

5. Մենք պետք է շտապեինք, որովհետև ժողովն արդեն սկսվել էր: — We had to hurry because the meeting had already started.

6. Սառան ասաց, որ դա ամենաթանկարժեք ժամացույցն է, որ նա երբևէ ունեցել է: — Sarah said it was the most expensive watch she had ever had.

7. Երբ քո հոդվածը պատրաստ լինի, մենք կկարողանանք տպագրել այն մեր ամս ագրում. — When your article is ready, we can publish it in our magazine․

8. Եղբայրս ո՛չ սուրճ է սիրում, ո՛չ կաթ: Նա միայն թեյ է խմում: — My brother doesn’t like coffee or milk. He drinks only tea.

9. Արդեն շատ ուշ էր, բայց քննարկումը դեռ շարունակվում էր: — It was too late, but the discussion was still going on.

10. Նա ասաց, որ մենք կարող ենք վստահել Անիին: Նա կարողանում է գաղտնիք պահել: — She said we could trust Ani. She can keep a secret.

4. Make tag questions.

She‘s a doctor, isnt she`s?
Yesterday was so much fun, Wasn`t it?
He isn’t here, is he?
The trains are never on time, Arent they?
Nobody has called for me, have they?
I don’t need to finish this today, do I?
James is working on that, isn`t he?
Your parents have retired, haven`t they?
The phone didn’t ring, did it?
It was raining that day, wasn`t it?
Your mum hadn’t met him before, had she?
Jenni eats cheese, doesn`t she?
I said that, didn`t I? 
The bus stop‘s over there, doesn`t it?
None of those customers were happy, were they?
They could hear me, couldn`t they?
You won’t tell anyone, will you?
I‘m never on time, am I?
I‘m going to get an email with the details, aren`t I?
Aki didn’t say much, did I?

William-tell – King matthias and the good shepherd.

նման եռանկյունների հայտանիշներ, հատկություններ

ա) h = a _* b / c
h = √a_{c *} b_c = √25 _* 16 = 5 _* 4 = 20
b = √h² + b_c² = √400 + 625 = √1025 + √25 _* 41 = 5√41
a = √a_c² + h² = √256 + 400 = √656 = √16 _* 41 = 4√41

բ)

a : b = 3 : 4
c = 50մմ
————
m = ?
n = ?

I մասը նշ․ x
a = 3x
b = 4x

(3x)² + (4x)² = 2500 a = 3 _* 10 = 30մմ
9x³ + 16x³ = 2500 a = 4 _* 10 = 40մմ
25x³ = 2500
x² = 100 c = m + n
x = 10 50 = m + n
m = 50 – n
h² = a² – m²
h² = b² – n²
a² – (50 – n) = b² – n²
a² – 2500 + 100n – n² = b² – n²
100n + 900 – 2500 – 1600 = 0
100n = 2500 + 1600 – 900
100n = 4100 – 900
100n = 3200
n = 32
m = 50 – n = 50 – 32 = 18

n = 32մմ
m = 18մմ

m = n + 11
a : b = 6 :
—————
c = ?

c = m + n
c = n + 11 + n = 2n + 11
1 մասը նշ․ x
a = 6x
b = 5x
c² = a² + b²
(2n + 11)² = 36x² + 25x²
———————————
4n² + 44n + 121 = 61x²

a = 12
b = 5
c = 13
———
m = ?
n = ?

a² = h² + m²
m = 13 – n
h² = b² – n²
b² – n² = a² – 169 + 26n – n²
25 – n² = 144 – 169 + 26n – n²
26n = 25 – 144 + 169
26n = 50
n = 1 24/26 = 1 12/13
m = 13 – n = 13 – 1 12/13 = 11 1/13

Վահան Տերյան – կենսագրություն

Վահան Տերյանը (իսկական ազգանունը՝ Տեր-Գրիգորյան) սովորել է Գանձայի ծխական, 4 ամիս՝ Ախալքալաքի քաղաքային դպրոցներում, 1899–1906 թթ-ին՝  Մոսկվայի Լազարյան ճեմարանում: 1906 թ-ին ընդունվել է Մոսկվայի համալսարանի պատմաբանասիրության ֆակուլտետը, մամուլում տպագրել իր առաջին բանաստեղծությունները: 1910–12 թթ-ին Պողոս Մակինցյանի, Ալեքսանդր Ծատուրյանի, Կարեն Միքայելյանի հետ հրատարակել է «Գարուն» ալմանախը (3 հատոր), 1912 թ-ին հիմնադրել է «Պանթեոն» հրատարակչական ընկերությունը:

1913–17 թթ-ին Տերյանը սովորել է Պետրոգրադի համալսարանի արևելագիտության ֆակուլտետում, հայագետ Նիկողայոս Մառի ղեկավարությամբ ուսումնասիրել է հայագիտական  առարկաներ, սովորել արաբերեն, պարսկերեն, վրացերեն, մասնակցել է Վալերի Բրյուսովի կազմած «Հայ պոեզիան…» անթոլոգիայի և Մաքսիմ Գորկու խմբագրած «Հայ գրականության ժողովածուի» պատրաստմանը, ռուսերեն թարգմանել հայ հեղինակների գործերից:

1914 թ-ին Տերյանը Թիֆլիսում հանդես է եկել «Հայ գրականության գալիք օրը» ծրագրային զեկուցումով, որն իր նշանակությամբ ձեռք է բերել XX դարի նորագույն շրջանի հայ գրականության զարգացման հռչակագրի արժեք:

1917 թ-ին Տերյանը դարձել է բոլշևիկյան կուսակցության անդամ, Ազգությունների ժողկոմիսարիատում եղել է հայկական գործերի բաժնի վարիչի տեղակալ: 1917 թ-ի վերջին Ռուսաստանի խորհրդային կառավարությանն է ներկայացրել «Թուրքահայաստանի մասին» դեկրետը (որոշում) և «Հայաստանի մասին» զեկուցագիրը: 1918 թ-ին մասնակցել է Բրեստ-Լիտովսկի հաշտության բանակցություններին`  որպես համառուսաստանյան ազգությունների ժողկոմխորհի` հայկական գործերի գծով խորհրդական:

1919 թ-ի աշնանն արտգործժողկոմատի հանձնարարությամբ Տերյանը մեկնել է Միջին Ասիա, սակայն թոքախտով հիվանդ բանաստեղծը ճանապարհին վախճանվել է (հունվարի 7-ին):

1908 թ-ին Թիֆլիսում լույս է տեսել Տերյանի առաջին՝ «Մթնշաղի անուրջներ» ժողովածուն, որով նոր դարագլուխ է բացվել հայ քնարերգության պատմության մեջ: Գրական աշխարհը ողջունել է տաղանդավոր բանաստեղծի հայտնությունը:

Ժողովածուի լույսընծայման առիթով Ստեփան Զորյանը գրել է. «…Սկսվել էր պարզապես տերյանական շրջան, Տերյանի էպոխա: Օդը լիքն էր Տերյանով. երիտասարդության խոսակցության նյութն ամեն տեղ նրա բանաստեղծություններն էին, իսկ ընկերների ու սիրահարների սրտագին նվերը միմյանց՝ «Մթնշաղի անուրջները»:

«Մթնշաղի անուրջներում» գերիշխում են սիմվոլիստական և ռոմանտիկական տրամադրությունները («Տխրություն», «Աշուն», «Մթնշաղ», «Հրաշք աղջիկ», «Էստոնական երգ» և այլն).

Տերյանը կատարելության է հասցրել հայ բանաստեղծության կշռույթը՝ սկսած ոտքից ու տողից մինչև տուն և հնչյունական կազմություն, շարունակել հայ պոեզիայում հազարամյա պատմություն ունեցող բաղաձայնույթի (ալիտերացիա) և նմանաձայնության ավանդույթը, առաջինն է գրել սոնետ և  տրիոլետ, զարգացրել գազելը (բանաստեղծության ձևեր են): Տերյանն ստեղծել է ինքնատիպ գրական ոճ ու դպրոց, որին հետևել են շատ բանաստեղծներ:

Տերյանը գրել է նաև գրաքննադատական ու հրապարակախոսական հոդվածներ, կատարել թարգմանություններ: Նրա գրական ժառանգության անբաժան մասն են  նամակները:

Երևանում գործում է «Տերյան մշակութային կենտրոնը», որի ջանքերով լույս է ընծայվել Տերյանի բանաստեղծությունների «Ընտրանին» (2005 թ.) և «Տերյան. հանրագիտարանը» (2010 թ.): Տերյանի բանաստեղծությունների խոսքերով գրել են բազմաթիվ երգեր (Նիկոլ Գալանդերյան, Էդգար Հովհաննիսյան և ուրիշներ):

Երևանում, ՀՀ այլ քաղաքներում, Ջավախքում, Օրենբուրգում Տերյանի անունով կոչվել են թաղամասեր, փողոցներ, դպրոցներ, կանգնեցվել են հուշարձաններ: Գանձայում 1957 թ-ից գործում է բանաստեղծի տուն-թանգարանը: Ամեն տարի հուլիսին նրա ծննդավայրում տեղի են ունենում Տերյանական պոեզիայի օրեր:

Գործնական քերականություն-վարժ. 95-100

Հանկարծ հայտնվեց։ (ո՞վ) – Հանկարծ հայտնվեց նա, ում բոլորից շատ էինք սպասում։ Հանկարծ հայտնվեց նա, ում չէինք սպասում։ Հանկարծ հայտնվեց նա, ումից լուր էինք սպասում։

Ուրեմն կատարվեց։ (ի՞նչը) – Ուրեմն կատարվեց այն, ի՞նչին սպասում էի։ Ուրեմն կատարվեց այն, ի՞նչին չէի սպասում։ Ուրեմն կատարվեց այն, որին չէինք հավատում։

Այստեղից չի լսվի։ (ի՞նչը) – Այստեղից չի լսվում նրա ձայնը։ Այստեղից չի լսվում որոտի ձայնը։ Այստեղից չի լսվում այն ինչ ուզում եմ լսեմ։

Հևասպառ սարն էր բարձրանում։ (ո՞վ) – Հևասպառ սարն էր բարձրանում հասնելու իր ընկերներին։ Հևասպառ սարն էր բարձրանում, որ սարից տեսներ մայրամուտը։ Հևասպառ սարն էր բարձրանում, որպեսզի իջներ ձորը։

Կարկտին հաջորդեց անձրևը: Անձրևը,հաջորդեց կարկտին,հաջորդեց կարկտին անձրևը։

Մի բարակ արահետ Օրանջիայի ձորակը միացնում էր գյուղի հետ: Օրանջիայի ձորակը միացնում էր գյուղի հետ Մի բարակ արահետ,Օրանջիայի ձորակը Մի բարակ արահետ էր միացնում գյուղի հետ,գյուղի հետ Օրանջիայի ձորակը լի բարակ արահետ էր միացնում:

Խորհրդավոր է գիշերային զանգիձայնը՝ լի ինչ-որ գուժկան հնչյուններով: Գիշերային զանգիձայնը լի է ինչ -որ խորհրդավոր գուժկան հնչյուններով:Ինչ- որ գուժկան հնչյուններով լի է գիշերային խորհրդավոր զանգիձայնը:Գուժկան հնչյուններով լի է խորհրդավոր գիշերային ինչ-որ զանգիձայն:

Ննջարանը լուսավորվում էր արդուզարդի սեղանին վառվող մոմերով: Ննջարանի արդուզարդի սեղանը լուսավորվում էր վառվող մոմերով: Վառվող մոմերով լուսավորվում էր ննջարանի արդուզարդի սեղանը: Արդուզարդի սեղանի վառվող մոմերով լուսավորվում էր ննջարանը:

Միմիայն սարսափից էր դիմել այդ հուսահատ քայլին: Հուսահատ քայլի դիմել էր միմիայն այդ սարսափից: Միմիայն այդ հուսահատ քայլի էր դիմել սարսափից: Դիմել էր հուսահատ քայլի միմիայն այդ սարսափից: Այդ սարսափից դիմել էր միմիայն հուսահատ քայլի:

Մեր տան պատշգամբից տեսա աղջկանը՝ ցախը շալակին, բրդե շալը գլխին: Պատշգամբից մեր տան տեսա ցախը շալակին բռթե շալը գլխին աղջկան Բրդե շալը գլխին ցախը շալակին աղջկա տեսա մեր տան պատշգամբից:

Արձանագրությունն այնպես էր մաշվել, որ ամբողջովին անընթեռնելի էր դարձել Այնպես էր մաշվել արձանագրությունն, որ ամբողջովին անընթեռնելի է դարձել: Մաշվել էր այնպես, որ արձանագրությունն անընթեռնելի էր դարձել ամբողջովին: Արձանագրությունը մաշվել էր այնպես որ դարձել էր ամբողջովին անընթեռնելի։

99․ Բաղադրյալ բառեր կազմիր միայն տրված բառերի արմատներով։

ա) Հայրապետ – հայրենասեր,
  սահմանազոր – սահմանապահ,
  դիմադիր – դիմանկար,
  խաչակնքել – խաչակիր,
  ծանրակշիր – ծանրածող,
  գլխարկ – գլխագին,

բ) զվարթաբան – զվարթնոց,
  ձայնասփյուռ – ձայնադարան,
  լուսապսակ – լուսամուտ,
  աստղագուշակ – աստղագետ,
  մեղմաշունչ – մեղմօրոր,
  կանխավճար – կանխակալ,
  բարետես – բարեսիրտ
  ժպտալից – ժպպտացող,

100․ Նախադասությունն ընդարձակիր կետերը համապատասխան բառերով փոխարինելով (ամեն նախադասությունից մի քանի տարբերակ գրիր)։

…. գայլը …. պահապան է:
Այսօր գայլը անտառի պահապան է:
Սպիտակ գայլը կենդանիների պահապան է:
Հրեշանման գայլը  տիեզերքի պահապան է:

…. փղիկը …. դիմեց ….:
Գազանանոցի փղիկը երեկ դիմեց փախուստի:
Չարաճճի փղիկը անհարգալից դիմեց առյուծին:

…. կոկորդիլոսը …. ասաց ….:
Ագահ կոկորդիլոսը կապիկին ասաց հեռացիր:
Տգեղ կոկորդիլեսը առյուծին ասաց գեղեցիկ:

…. ջրհորը …. ցամաքել  է ….:
Սոված ջրհորը ծարավից ցամաքել է գյուղերից մեկում:
Մեր ջրհորը անձրևի չլինելու պատճառով ցամաքել է։

Классная работа

Задание 1. Подобрать однокренные слова, которые имеют приставки пре- , при-.
Например : приехать, переехать

• прибыть – перебыть
• прибежать – перебежать
• присказка – пересказка
• присесть – пересесть
• пришить – перешить
• прибить – перебить

С данными словами составить предложения таким образом, чтобы данные два слова гармоировали между собой.

Подобрать пять пар слов, составить пять предложений.

Вопрос требуюший мнение

Каким будет будущее планеты?

Надеюсь что хорошо, а если нет то нам всем конец