Տեքստային խնդիրներ

101. A վայրից B վայր, որոնք միջև հեռավորությունը 720 կմ է, միաժամանակ ուղևորվեցին երկու մեքենա՝ 80 կմ/ժ և 60 կմ/ժ արագություններով։

1) Երկրորդ մեքենան առաջինից քանի՞ րոպե հետո կհասնի B վայր։

V = S/t
S = V * t
t = S/V

t = 720/60 = 12ժ առ․ մեքենա
t = 700/80 = 9ժ երկ․ մեքենա
12 – 9 = 3ժ – 180ր

2) B-ից քանի՞ կմ հեռու կգտնվի երկրորդ մեքենան՝ առաջին մեքենան B հասնելու պահին։

S = 9 * 60 = 540 կմ
720 – 540 = 180 (կմ B-ից)

102. A վայրից B վայր, որոնք միջև հեռավորությունը 700 կմ է, միաժամանակ ուղևորվեցին երկու մեքենա՝ 70 կմ/ժ և 50 կմ/ժ արագություններով։

1) Երկրորդ մեքենան առաջինից քանի՞ րոպե հետո կհասնի B վայր։

V = S/t
S = V * t
t = S/V

t = 700/50 = 14ժ առ․ մեքենա
t = 700/70 = 10ժ երկ․ մեքենա
14 – 10 = 4ժ – 240ր

2) B-ից քանի՞ կմ հեռու կգտնվի երկրորդ մեքենան՝ առաջին մեքենան B հասնելու պահին։

t = 700/70 = 10ժ
S = 10 * 50 = 500 կմ
700 – 500 = 200 (կմ B-ից)

103. A վայրից B վայր, որոնք միջև հեռավորությունը 540 կմ է, միաժամանակ ուղևորվեցին երկու մեքենա՝ 90 կմ/ժ և 60 կմ/ժ արագություններով։

1) Երկրորդ մեքենան առաջինից քանի՞ րոպե հետո կհասնի B վայր։

V = S/t
S = V * t
t = S/V

t = 540/60 = 9ժ առ․ մեքենա
t = 540/90 = 6ժ երկ․ մեքենա
9 – 6 = 3ժ – 180ր

2) B-ից քանի՞ կմ հեռու կգտնվի երկրորդ մեքենան՝ առաջին մեքենան B հասնելու պահին։

t = 540/90 = 6ժ
S = 60 * 6 = 360 կմ
540 – 360 = 180 (կմ B-ից)

102. A վայրից B վայր, որոնք միջև հեռավորությունը 600 կմ է, միաժամանակ ուղևորվեցին երկու մեքենա՝ 60 կմ/ժ և 50 կմ/ժ արագություններով։

1) Երկրորդ մեքենան առաջինից քանի՞ րոպե հետո կհասնի B վայր։

V = S/t
S = V * t
t = S/V

t = 600/60 = 10ժ երկ․ մեքենա
t = 600/50 = 12ժ առ․ մեքենա
12 – 10 = 2ժ – 120ր

2) B-ից քանի՞ կմ հեռու կգտնվի երկրորդ մեքենան՝ առաջին մեքենան B հասնելու պահին։

t = 600/60 = 10ժ
S = 50 * 10 = 500 կմ
600 – 500 = 100 (կմ B-ից)

1) 9ժ * 16 կմ | ժ = 144 կմ
2) 16 կմ + 2 կմ = 18 կմ | ժ
3) 144 կմ = 18 կմ/ժ * y
y = 144 կմ * 18 կմ
y = 8ժ

1) 9ժ * 16 կմ | ժ = 144 կմ
2) 16 կմ – 4 կմ = 12 կմ/ժ
3) 144 կմ = 12 կմ/ժ * y
y = 144 կմ * 12 կմ/ժ
y = 12ժ

1) 36 կմ * 2 = 72կմ
2) 72 կմ : 12 կմ/ժ = 6ժ

A –> B = ?ժ
B –> A = ?ժ

1) A –> B = 12 կմ/ժ + 4 կմ/ժ = 16 կմ/ժ
2) 32 կմ : 16 կմ/ժ = 2ժ
A –> B = 2ժ

1) B –> A = 12 կմ/ժ – 4 կմ/ժ = 8 կմ/ժ
2) 32 կմ : 8 կմ/ժ = 4ժ
B –> A = 4ժ

A –> B + B –> A = 2ժ + 4ժ = 6ժ

1) 56 կմ * 2 = 112կմ
2) 112 կմ : 14 կմ/ժ = 8ժ

A –> B = ?ժ
B –> A = ?ժ

1) A –> B = 14 կմ/ժ + 4 կմ/ժ = 18 կմ/ժ
2) 90 կմ : 18 կմ/ժ = 5ժ
A –> B = 5ժ

1) B –> A = 14 կմ/ժ – 4 կմ/ժ = 10 կմ/ժ
2) 90 կմ : 10 կմ/ժ = 9ժ
B –> A = 9ժ

A –> B + B –> A = 5ժ + 9ժ = 14ժ

1) 65 կմ * 2 = 130կմ
2) 130 կմ : 13 կմ/ժ = 10ժ

A –> B = ?ժ
B –> A = ?ժ

1) A –> B = 13 կմ/ժ + 3 կմ/ժ = 16 կմ/ժ
2) 64 կմ : 16 կմ/ժ = 4ժ
A –> B = 4ժ

1) B –> A = 13 կմ/ժ – 3 կմ/ժ = 10 կմ/ժ
2) 64 կմ : 10 կմ/ժ = 6․4ժ
B –> A = 6․4ժ

A –> B + B –> A = 4ժ + 6․4ժ = 10․4վժ

1) 120 կմ * 2 = 240 կմ
2) 240 կմ : 15 կմ/ժ = 16ժ

A –> B = ?ժ
B –> A = ?ժ

1) A –> B = 15 կմ/ժ + 3 կմ/ժ = 18 կմ/ժ
2) 36 կմ : 18 կմ/ժ = 2ժ
A –> B = 2ժ

1) B –> A = 15 կմ/ժ – 3 կմ/ժ = 12 կմ/ժ
2) 36 կմ : 12 կմ/ժ = 3ժ
B –> A = 3ժ

A –> B + B –> A = 2ժ + 3ժ = 5ժ

100% — 32 աշ․
25% — x աշ

x = 32 * 25/100 = 8 գերազանց աշ․

x + y = 32
y = x + 8
x + x + 8 = 32
2x + 8 = 32
2x = 32 – 8
2x = 24
x = 12
32 – 12 = 20
տղա — 20 հ․
աղջիկ — 12 հ․

1) 12/4 = 3 գերազանց աղջիկ
8 – 3 = 5 գերազանց տղա

15 դետալ — 150 դետալ աշակերտ
20 դետալ — x դետալ վարպետ

x = 20 * 150/15 = 200 դետալ վարպետ

1) 700 ընդանուր դետալ — x աշակերտի դետալ
15 դետալ + 20 դետալ = 35 դետալ
35 — 15 աշակերտ
700 — x աշակերտ
x = 700 * 15/35 = 300 դետալ աշակերտ
700 – 300 = 400 դետալ վարպետ

10 դետալ — աշակերտ
12 դետալ — վարպետ

1) 10 դետալ —> 90 դետալ աշակերտ
12 դետալ —> x դետալ վարպետ
x = 12 * 90/10 = 108 դետալ վարպետ

1) 440 ընդանուր —> x դետալ վարպետ
2) 12 + 10 = 22 դետալ ընդանուր
22 ընդանուր —> 12 դետալ վարպետ
440 ընդանուր —> x դետալ վարպետ
x = 440 * 12/22 = 240 դետալ վարպետ

6 դետալ աշակերտ
8 դետալ վարպետ

1) 6 դետալ —> 90 դետալ աշակերտ
8 դետալ —> x դետալ վարպետ
x = 8 * 90/6 = 120 դետալ վարպետ

1) 280 դետալ ընդանուր —> x դետալ աշակերտ
2) 8 + 6 = 14 դետալ ընդանուր
3) 14 դետալ ընդանուր —> 6 դետալ աշակերտ
280 դետալ ընդանուր —> x դետալ աշակերտ
x = 280 * 6/14 = 120 դետալ աշակերտ

18 դետալ աշակերտ
20 դետալ վարպետ

1) 18 դետալ —> 90 դետալ աշակերտ
20 դետալ —> x դետալ վարպետ
x = 20 * 90/18 = 100 դետալ վարպետ

1) 760 դետալ ընդանուր —> x դետալ աշակերտ
2) 20 + 18 = 38 դետալ ընդանուր
3) 38 դետալ ընդանուր —> 18 դետալ աշակերտ
760 դետալ ընդանուր —> x դետալ աշակերտ
x = 760 * 18/38 = 360 դետալ աշակերտ

13 դետալ աշակերտ
15 դետալ վարպետ

1) 13 դետալ —> 65 դետալ աշակերտ
15 դետալ —> x դետալ վարպետ
x = 15 * 65/13 = 75 դետալ վարպետ

1) 560 դետալ ընդանուր —> x դետալ աշակերտ
2) 15 + 13 = 28 դետալ ընդանուր
3) 28 դետալ ընդանուր —> 13 դետալ աշակերտ
560 դետալ ընդանուր —> x դետալ աշակերտ
x = 560 * 13/28 = 260 դետալ աշակերտ

100% – 65% = 35% — 700կգ վաճառված շաքար

35% — 700կգ
100% —> x կգ
x = 100 * 700/35 = 2000 կգ — 2 տ ամբողջ շաքար

2000 կգ – 700 կմ = 1300 կգ մնացած շաքար

100% – 20% = 80% —> 240 կգ վաճառված շաքար

80% —> 240 կգ
100% —> x կգ
x = 100 * 240/80 = 300 կգ ամբողջ շաքար

300 կգ – 240 կգ = 60 կգ մնացած շաքար

100% – 25% = 75% —> 180 կգ վաճառված շաքար

75% —> 180 կգ վաճառված շաքար
100% —> x կգ ամբողջ շաքար
x = 100 * 180/75 = 240 կգ ամբողջ շաքար

240 կգ – 180 կգ = 60 կգ մնացած շաքար

100% – 40% = 60% —> 300 կգ վաճարված շաքար

60% —> 300 կգ վաճարված շաքար
100% —> x կգ ամբողջ շաքար
x = 100 * 300/60 = 500 կգ ամբողջ շաքար

500 կգ – 300 կգ = 200 կգ մնացած շաքար

100% – 70% = 30% —> 270 կգ վաճարված շաքար

30% —> 270 կգ վաճարված շաքար
100% —> x կգ ամբողջ շաքար
x = 100 * 270/70 = 900 կգ ամբողջ շաքար

900 կգ – 270 կգ = 630 կգ մնացած շաքար

Գործնական քերականություն-վարժ. 135-140

136. Տեքստը կարդա և քարի վրա պայմանագիր ստորագրելու արարողությունն այնպես նկարագրիր, որ հավաստի հնչի (փորձիր պահպանել պատմական կոլորիտը, արարողության հանդիսավորությունը, մասնակիցների հագուստ-կապուստը, զենք ու զրահը և այլն):

Ժնևում, ՄԱԿ-ի թանգարանում, ի թիվս բազմաթիվ այլ ցուցանմուշների, աշխարհում առաջին խաղաղ դաշնագիրն է պահվում: Այդ եզակի «փաստաթուղթը» մեր թվականությունից առաջ 1290 թվականին է կազմվել. «ստորագրել են» եգիպտական փարավոնը և խեթերի թագավորը: Դաշնագիրը քարի վրա է փորագրված և տեքստի տակ ստորագրության փոխարեն երկու տիրակալների անձնական խորհրդանիշներն են քանդակված:

137. Տրված բայերը հնարավոր ձևերով պատճառակա՛ն դարձրու:

Օրինակ լսել — լսեցնել, լսել տալ:

Իմանալ – իմացնել, իմաց տալ
Բարկանալ – բարկացնել,
Տեսնել – տեսնել տալ
Զգալ – զգացնել

138. Փակագծերում տրված ժամանակաձևերից մեկն ընտրի՛ր, գրի՛ր կետերի փոխարեն և պարզիր՝ ո՛ր բառն է թելադրում ընտրությունդ:

Բարձր կրունկներով կոշիկներն առաջին անգամ երևացել են ուշ միջնադարյան Փարիզում: Բայց կինն իր կրանկներն ինչո՛ւ պիտի պահեր բարձր ու մարմնի ծանրությանը ոտքի թաթերի վրա պիտի դներ: Պատճառն այն էր, որ այն ժամանակ Փարիզի փողոցները սալահատակված չէին և մարդիկ մի մայթից մյուսն անցնելու ժամանակ խրվում էին ցեխի մեջ: Եվ ահա մի հնարագետ կոշկակար, որն իր համար հնարել էրհնարել էր բարձր կրունկները, որոշեց մյուսների կոշիկներն էլ այդպես կարեր։ Աշխարհի մեծածավալ հին գրքերից մեկը հայերեն «Մշո ճառընտիր» գիրքն է, որ պատրաստել էին արջառի ու երինջի կաշվից: Դա յոթանասունհինգ սանտիմետր երկարություն, հիսուն սանտիմետր լայնություն ունի և մոտ երեսուներկու կիլոգրամ կշռում է: Հայ գյուղացիները մեծ գումարով փրկագնեցին ձեռագիրը, երբ սելջուկները դա հափշտակել էին։ Միայն դինոզավրերն ու մյուս նախապատմական կենդանիները կարող էին տեսնել հայտնի ամենահին երկնաքարի անկումը, որովհետև երեք հարյուր միլիոն տարի առաջ, երբ դա ընկավ, միայն նրանք ծառանման պտերների հսկա անտառներում:

139. Տեքստը փոխադրի՛ր՝ նկարագրող, բնութագրող, վերաբերմունք արտահայտող բառեր, բառակապակցությունննր կամ նախադասթյուններ ավելացնելով:

Երբ նապաստակները հասկացան, որ իրենք են ամենավախկոտ կենդանիները, որոշեցին, որ բոլորով գնան, լիճն ընկնեն, խեղդվեն: Իսկ լճափի գորտերը նրանց ոտքերի թփթփոցը որ լսեցին, անմիջապես ցատկեցին լճի ամենախոր տեղը: Մի նապաստակ ասաց.

— Էլ ի՜նչ խեղդվենք, աշխարհում մեզանից վախկոտ արարածներ էլ կան:

——————————————————————————————————

Երբ փոքրիկ նապաստակները հասկացան, որ իրենք են ամենաերկչոտ և ամենավախկոտ կենդանիները, որոշեցին, որ բոլորով գնան, այն խորը լիճն ընկնեն, խեղդվեն և մահանան: Իսկ լճափի զարմացած գորտերը նրանց ոտքերի ուժեղ թփթփոցը որ լսեցին, անմիջապես ցատկեցին լճի ամենախոր տեղը: Մի խելացի նապաստակ ասաց.

— Էլ ի՜նչ խեղդվենք, աշխարհում մեզանից վախկոտ արարածներ էլ կան:

140. Ընդգծված բառերով նախադասությունները ձևափոխիր՝ ընդգծված բառերն ու արտահայտությունները փոխարինելով հականիշ բառերով ու արտահայտություններով:

Անտառը ոչ մեկի թշնամին չէ:

Անտառը բոլորի բարեկամը չէ:

—————————————————————————————————————

Անտարկտիդան գտնվում է երկրագնդի ծայր հարավում և ամբողջովին սառցապատ է: Այնտեղ շատ ցուրտ է, երբեմն մոտ ձմռանը իննսուն աստիճանի ցուրտ է լինում:

Անտարկտիդան գտնվում է երկրագնդի ծայր հարավում և ընդհանրապես սառցապատ չէ: Այնտեղ շատ ցուրտ է, երբեմն մոտ ձմռանը իննսուն աստիճանի շոգ է լինում:

—————————————————————————————————————

Չնայած «աշխարհի յոթ հրաշալինքեր» հանդիսացող բոլոր արձաններն ու շինությունները, բացի եգիպտական բուրգերից, կործանվել են, նրանց մասին հիշողությունն ապրում է դարեդար:

Չնայած «աշխարհի յոթ հրաշալինքեր» հանդիսացող ոչ մի արձաններն ու շինությունները, բացի եգիպտական բուրգերից, չեն կործանվել, նրանց մասին հիշողությունն ապրում է դարեդար:

—————————————————————————————————————

Զարմանալի նյութ է ապակին: Վերցնում ես միանգամայն անթափանց ավազ, սոդա եւ նման մի քանի այլ նյութ, իրար խառնում ու բարձր ջերմաստիճանի վառարանում հալեցնում, եւ ահա թափանցիկ ապակին պատրաստ է:

Սովորական նյութ է ապակին: Վերցնում ես միանգամայն թափանցիկ ավազ, սոդա եւ նման մի քանի այլ նյութ, իրար խառնում ու բարձր ջերմաստիճանի վառարանում հալեցնում, և ահա անթափանց ապակին պատրաստ է:

—————————————————————————————————————

Միջագետքցիներն իրենց քաղաքների փողոցների ուղիղ ու լայն լինելը շատ խիստ էին պահպանում:

Միջագետքցիներն իրենց քաղաքների փողոցների ուղիղ ու լայն լինելը ընդանրապես չէին պահպանում:

—————————————————————————————————————

Բոլորը գիտեն , որ արևը դեղին է, իսկ արևածագի և մայրամուտի ժամանակ, կարմիր: Բայց 1950 թվականի սեպտեմբերին Գերմանիայում, Ֆրանսիայում, Շվեյցարիայում, ոչ թե դեղին, այլ երկնագույն արև են նկատել: Դրա պատճառը Կանադայի տափաստանների ու անտառների հրդեհն է եղել: Մթնոլորտի վերին ծուխ ու մուր են հավաքվել, և արևի գույնը փոխվել է:

Ոչ ոք չգիտի, որ արևը դեղին է, իսկ արևածագի և մայրամուտի ժամանակ, կարմիր: Բայց 1950 թվականի սեպտեմբերին Գերմանիայում, Ֆրանսիայում, Շվեյցարիայում, ոչ թե դեղին, այլ երկնագույն արև են նկատել: Դրա պատճառը Կանադայի տափաստանների ու անտառների հրդեհը չէ եղել: Մթնոլորտի վերին ծուխ ու մուր չեն հավաքվել, և արևի գույնը չի փոխվել:

Կրկնության հարցեր

1․Ինչպես կփոխվի գումարը, եթե`

ա․գումարելիներից մեկը մեծացնենք 6-ով,
բ․գումարելիներից մեկը մեծացնենք 6-ով, իսկ մյուսը՝ 9-ով,
գ․գումարելիներից մեկը մեծացնենք 10-ով ,իսկ մյուսը փոքրացնենք  21-ով։

2.Գտնել բաժանելին, եթե բաժանարարը 11 է, իսկ քանորդը՝ 7, իսկ մնացորդը` 4:

11 * 7 + 4 = 81

3.Գտնել 15, 70 և 90 թվերի ընդհանուր ամենափոքր բազմապատիկը։

15 : 5 = 3
70 : 5 = 14
90 : 5 = 18

4. Գտիր 17 և 86 թվերի ամենամեծ բաժանարարը։

86 * 17 = 1462

5.Քանի” քառակուսի մետր է մեկ հեկտարը։

1 հա = 10000 մ²

6.Տրված է 12 և 18 թվերը։
ա․Գտի՛ր տրված թվերի միջին թվաբանականը։
բ․Գտի՛ր առաջին թվի և երկրորդ թվի գումարի հակադիրը։
գ․Գտի՛ր առաջին թվի հակադիրի և երկրորդ թվի տարբերությունը։

7.Քանի” բնական թիվ կա [36,60] միջակայքում։

60 – 36 = 24

8.Քանի ամբողջ թիվ կա [ -4,6] միջակայքում։

9.Գտիր 2-ից փոքր 5 հայտարարով անկանոն կոտորակների քանակը։
10.Գտիր 72-ի բոլոր պարզ բաժանարարների քանակը։
11.Գտի՛ր 7 հայտարարով բոլոր կանոնավոր կոտորակների գումարը։

12.Գտի՛ր 100-ի 20%- ը։
100 — 100%
x — 20%
x = 100 * 20 / 100 = 20

13.Գտիր այն թիվը, որի 20%-ը հավասար է 40:
20% — 40
100% — x
x = 100 * 40 / 20 = 200

14. 9-ի բազմապատիկ քանի” երկնիշ զույգ թիվ կա։

18, 27, 36, 45, 54, 63, 72, 81, 90, 99;
Պատ․՝ 10:

15. Լուծի՛ր թերի քառակուսային հավասարումները
ա․x²-15=0                բ.x²+4=0        գ․3x²-24=0

Եղիշե Չարենց՝ աղբյուրներ

Կարդում ենք Չարենց

Կարդում ենք Չարենց

9֊րդ դասարան Ինքնաստուգում

1.Ին՞չ է ոսպնյակը: Ոսպնյակների ին՞չ տեսակներ գիտեք:

թափանցիկ միասեռ նյութից կազմված դետալ, որը երկու կողմից սահմանափակված է լույսի ճառագայթները բեկող ողորկ մակերևույթներով։

Ոսպնյակների ին՞չ տեսակներ գիտեք։

• Դիֆուզային ոսպնյակ
• Ֆրենելի ոսպնյակ
• Լյունբերգի ոսպնյակ
• Կոնտակտային ոսպնյակներ
• Խոշորացույց
• Մագնիսական ոսպնյակ
• Կիզակետ (Ֆիզիկա)
• Օպտիկական համակարգեր
• Օպտիկական սարքավորումներ

2. Որ ուղիղն են անվանում ոսպնյակի գլխավոր օպտիկական առանցք:

Օպտիկական առանցքը դա այն առանցքն է որը ոսպնյակի գնդային մակեևութները միացնում է ուղղին։

3. Որ ոսպնյակներն են կոչվում ուռուցիկ. և որ ոսպնյակները՝ գոգավոր:

Այն ոսպնյակները որոնց միջին մասը ավելի հաստ է քան եզրը կոչվում են ուռուցիկ ոսպնյակներ։

4. Ինչ է բարկ ոսպնյակը: Որ կետն են անվանում ոսպնյակի օպտիկական կենտրոն: Ինչ հատկությամբ է այն օժտված:

Ոսպնյակը անվանում են բարակ ,եթե նրա հաստությունը շատ փոքր է մակերևույթների շառավիղներից։ Բարակ ոսպնյակի և գլխավոր օպտիկական առանցքի հատման O կետը կոչվում է ոսպնյակի օպտիկական կենտրոն։

5. Ինչով են իրարից տարբերվում հավաքող և ցրող ոսպնյակները:

Երբ ոսպնյակի անցած ճառագայթները հավաքվում են մի կետում կոչվում են հավաքող ոսպնյակներ։ Իսկ երբ ոսպնյակի անցած ճառագայթները ցրվում են տարբեր տեղեր դրանք կոչվում են ցրող ոսպնյակներ։

6. Որ կետն է կոչվում հավաքող ոսպնյակի կիզակետ: Իսկ ցրող ոսպնյակի կեղծ կիզակետ?

Այն կետը, որը ընկած է ոսպնյակի գլխավոր օպտիկական առանցքի վրա կոչվում է հավաքող ոսպնյակի կիզակետ։ Ցրող ոսպնյակներինը անվանում են կեղծ կիզակետ։

7. Ինչ է ոսպնյակի կիզակետային հեռավորությունը: Ինչով են տարբերվում հավաքող և ցրող ոսպնյակների կիզակետային հեռավորությունները:

Ոսպնյակի կիզակետային հեռավորությունը դա նրա օպտիկական կենտրոնից մինչև գլխավոր կիզակետ ընկած հեռավորությունն է։ Իսկ տարբերությունը կայանում է նրանում որ հվաքող ոսպնյակների կիզակետային հեռավորությունը գտնվում է դիմացը իսկ ցրողներինը հետևում։

8. Որ մեծությունն է կոչվում ոսպնյակի օպտիկական ուժ: Ինչ միավորով է այն արտահայտվում, և ինչպես է արտահայտվում այդ միավորը:

Ոսպնյակի օպտիկական ուժ են անվանում կիզակետային հեռավորության հակադարձ մեծությունը։ Օպտիկական ուժի միավորը դիոպտիրան է(1 դպտր)։

9. Առարկայի բարձրությունը 70 սմ է, իսկ նրա պատկերի բարձրությունը 52 սմ: Որքա՞ն է ոսպնյակի գծային խոշորացումը:

h = 70 սմ
H = 52 սմ
Γ = H/h = 52/70 = 0,74

10.Որքա՞ն է 0.8 մետր բարձրությամբ առարկայի պատկերի բարձրությունը, եթե ոսպնյակի գծային խոշորացումը 2.5 է: Պատասխանը գրել տասնորդականի ճշտությամբ:

h = 0,8 մ
H-?
Г = 2,5
H = 2,5 × 0,8 = 2,0մ
Պատ՝. 2,0մ։

Թարգմանություն – ռուսական առակներ

Լեվ Տոլստոյի առակները
(աղբյուր՝ https://peskarlib.ru/l-tolstoy/basni/)

Ֆերետ

Ֆերետը մտավ պղնձագործ և սկսեց լիզել լցոնումը: Լեզվից արյուն եկավ, և Ֆերետը ուրախացավ, լիզեց, – մտածեց, որ երկաթից արյուն է գալիս և ոչնչացրեց ամբողջ լեզուն:

Բարակ թելեր

Մի մարդ բարակ թելեր պատվիրեց Մանողից։ Մանողը մանում էր բարակ թելերով, բայց մարդը ասաց; «թելերը լավը չեն, ինձ ամենաբարակ թելերն են պետք»։

Մաղողը ասաց; «Եթե դեզ էտի բարակ չէ, ապա հեսա մյուսները»։ Եվ նա ցույց տվեց դատարկ տեղը: Նա ասաց, որ չի տեսնում:

Մաղողը ասաց; «Քանի որ դուք չեք տեսնում, որ շատ բարակ եք.Ես ինքս չեմ տեսնում»։

Հիմարը ուրախացավ և իրեն էլ այդպիսի Թել պատվիրեց, իսկ դրա համար գումար վճարեց։

Կապիկ

Մի մարդ մտավ անտառ, ծառ կտրեց և սկսեց սղոցել։ Նա ծառի ծայրը բարձրացրեց կոճղի վրա, նստեց և սկսեց սղոցել։ Հետո նա սեպ խփեց սղոցված տեղում և շարունակեց սղոցել։ Սղոցեցի, հանեցի սեպը և տեղափոխեցի ավելի հեռու։ Կապիկը նստեց ծառի վրա և նայում էր։ Երբ տղամարդը գնաց քնելու, կապիկը նստեց ծառի վրա և ուզում էր նույնը անել, բայց երբ նա հանեց սեպը, ծառը կծկվեց և կծկեց նրա պոչը։ Նա սկսեց պատռել և բղավել։ Տղամարդը արթնացել է, մեխեց կապիկին և կապեց պարանից:

Կարդում ենք Չարենց

1. Չարենցի ո՞ր բանաստեղծությունն է հնչում տեսանյութում: Հենց այդ բանաստեղծությունն էլ սովորիր անգիր:

Հնչում է Եղիշե Չարենցի «Տաղ անձնական» բանաստեղծությունը։

2. 4-6 նախադասությամբ արձակ ձևակերպիր «Տաղ անձնականի»  բովանդակությունը:

Բանաստեղծությունը հայրենիքի, հայրենի բնության մասին էր: Չարենցը պատմում էր իր հայրենիքը լքելու ճանապարհի մասին: Պատմում է, թե ինչ է տեսնում ճանապարհին Օտար մարդիկ, անհավասար կյանք: Միայն սա է տեսնում Չարենցը օտար քաղաքներում և կարոտը սրտում լքում հայրենիքը՝ Կարսը: Կարսը լքելուց հետո Չարենցը իր կյանքը բնութագրում է, ինչպես մի գորշ, տաղտկալի ու խելագար երգ :

3. Լսիր նաև՝ «Տաղ անձնական» բանաստեղծությունը, ինչպես նաև՝ «Տաղ անձնական» երգը:

4. Հավաքիր տեղեկություններ Եղիշե Չարենցի ծննդավայրի, Կարսի Սուրբ Առաքելոց եկեղեցու, Կարինե Քոթանճյանի մասին (չմոռանաս աղբյուրը նշել) և գրավոր վերապատմիր բլոգում:

Եղիշե Չարենցի ծննդավայր

Չարենցը ծնվել է 1897 թվականին Կարսում։ «Արևելյան փոշոտ ու դեղին մի քաղաք, անկյանք փողոցներ, բերդ, Վարդանի կամուրջ, Առաքելոց եկեղեցի և հինգ հարկանի պաշտոնական մի շենք»,- այսպես է գրողը ներկայացնում իր ծննդավայրը։

Կարսի Սուրբ Առաքելոց եկեղեցու

Սուրբ Առաքելոց Եկեղեցին, որը կառուցվել է տասներորդ դարում, գտնվում է Կարս բերդի ստորոտին: Այն միակ հայկական եկեղեցին է պահպանված Կարսում:

Տաճարը հավանաբար կառուցվել է 932-937 թթ.: Այն եղել է Բագրատունյաց տոհմի Աբբաս I-ի թագավորի տաճարը, քանի որ նա տեղափոխել էր մայրաքաղաքը Կարս: Սակայն, 1579 -ին թուրքերն այն վերածում են մզկիթի և վերանվանում Քումբեթ-Ջամի: 1877թ. մինչև 1919թ., ռուսական բանակի կողմից Կարսի գրավումից հետո, տաճարը օգտագործվում է որպես Ռուս ուղղափառ եկեղեցու կառույց: Քաղաքում թուրքերի հայտնվելու պես շենքը երկար ժամանակ օգտագործվում է որպես բենզինի պահեստ: 1970թ. այստեղ բացվում է թանգարան, իսկ 1998թ.-ից` կրկին մզկիթ:

Կարինե Քոթանճյանի մասին

Կարինեն ու Չարենցը ծանոթացել էին Կարսում: Հետո Կարինեին հարազատները տեղափոխել էին Թիֆլիս՝ պատերազմի թոհ ու բոհից հեռու, առավել ևս, որ Կարինեն ընկերուհիների հետ ցանկանում էր մեկնել ռազմաճակատ: Բայց Կարինեն չէր կարող հայրենիքից հեռու լինել: Ու այն ժամանակ, երբ ուրիշները փախչում էին հայրենիքից, Կարինեն՝ հետևելով Թումանյանի կոչին՝ օգնել որբերին և գաղթականներին, 1915թ-ին Թիֆլիսից գալիս է Էջմիածին՝ գթության քույր աշխատելու համար: Կարճ ժամանակ անց, սակայն, նա ծանր հիվանդանում է: Հարազատների ջանքերով Կարինեին տեղափոխում են Մոսկվա՝ բուժվելու:1916թ-ի գարնանը Կարինեն կարճ ժամանակով գալիս է Կարս, ուր և դարձյալ հանդիպում է Չարենցին: Նա Չարենցին համոզում է մեկնել Մոսկվա և ուսանել Շանյավսկու ժողովրդական համալսարանում:1916թ-ի սեպտեմբերին Չարենցը մոր օգնությամբ համոզում է հորը՝ ֆինանսավորել իր Մոսկվա ուղևորությունը: Մոսկվայում Չարենցն ու Կարինեն ապրում են բուռն կյանքով: Չարենցը գրում է «Վահագն», «Աթիլլա» պոեմները և «Ծիածան» ժողովածուն:

5․ Ներկայացրու Չարենցի՝ ձայնագրությունների քո ընտրանին:

Թեմայի անվանումը՝ <<Հալոգեններ>>

Փորձ  2.  Ցինկի  քլորիդի  ստացումը`տեղակալման  ռեակցիայի   օգնությամբ` ցինկի  և  աղաթթվի  փոխազդեցությամբ: Գրեք  Ձեր  կողմից  իրականացրած  ռեակցիայի  հավասարումը  և  որոշեք.  ա) ռեակցիայի  հետևանքով  ստացված  աղի  զանգվածը (գ),   բ) անջատված  ջրածնի  ծավալը ( լ, ն.պ. ),եթե  փորձի  համար  վերցրել  եք   m գ  մետաղ:

խնդիրներ տոկոսի վերաբերյալ

79. Տակառում կա 12լ սպիրտ և 28լ ջրի խառնուրդ։

28լ + 12լ = 40լ

1) Գտնել սպիրտի պարունակության տոկոսը խառնուրդում։

40լ — 100%
12լ — ?%

12 * 100 / 40 = 1200/40 = 30%

2) Խառնուրդում սպիրտի ջրի քանի՞ տոկոսն է կազմում։

40լ — 100%
28լ — ?%

28 * 100 / 40 = 2800/40 = 70%

Ջուր — 70%
Սպիրտ — 30%

80. Տակառում կա 16լ սպիրտ և 24լ ջրի խառնուրդ։

24լ + 16լ = 40լ

1) Գտնել սպիրտի պարունակության տոկոսը խառնուրդում։

40լ — 100%
16լ — ?%

16 * 100 / 40 = 1600/40 = 40%

2) Խառնուրդում սպիրտի ջրի քանի՞ տոկոսն է կազմում։

40լ — 100%
24լ — ?%

24 * 100 / 40 = 2400/40 = 60%

Ջուր — 60%
Սպիրտ — 40%

81․ Ունենք 60լ, 20%-անոց սպիրտի լուծույթ։

60լ — 100%
?լ — 20%

60 * 20 / 100 = 1200/100 = 12լ սպիրտ

1) Քանի՞ տոկոսանոց սպիրտի լուծույթ կստացվի, եթե այդ լուծույթին ավելացնենք 20լ, 60%-անոց սպիրտի լուծույթ։
1) 20լ — 100%
?լ — 60%
60 * 20 / 100 = 1200/100 = 12լ սպիրտ

2) 60լ + 20լ = 80լ սպիրտի լուծույթ, 12 + 12 = 24լ սպիրտ

3) 80լ լուծույթը 100%-է
24լ սպիրտը x%
x = 24 * 100 / 80 = 30%
Պատ․՝ 30% սպիրտի լուծույթ։

2) Քանի՞ տոկոսանոց սպիրտի լուծույթ կստացվի, եթե այդ լուծույթին ավելացնենք 20լ մաքուր սպիրտի։

1) 60լ + 20լ = 80լ լուծույթ
2) 20լ + 12լ = 32լ սպիրտ
3) 80լ լուծույթը – 100%-է
32լ սպիրտ x%
x = 32 * 100 / 80 = 40%
Պատ․՝ 40% սպիրտի լուծույթ։

82․ Ունենք 70լ, 40%-անոց սպիրտի լուծույթ։

70լ լուծույթ – 100%
xլ սպիրտը – 40%

x = 70 * 40 / 100 = 28լ սպիրտ

1) Քանի՞ տոկոսանոց սպիրտի լուծույթ կստացվի, եթե այդ լուծույթին ավելացնենք 30լ, 20%-անոց սպիրտի լուծույթ։
1) 70լ լուծույթ + 30լ լուծույթ = 100լ լուծույթ
2) xլ — 20% սպիրտ
30լ — 100% լուծույթ
x = 30 * 20 / 100 = 6լ սպիրտ
3) 100լ լուծույթ 100%
28լ սպիրտ + 6լ = 34լ սպիրտ — x%
x = 34 * 100 / 100 = 34% սպիրտի լուծույթ
Պատ․՝ 34% սպիրտի լուծույթ։

2) Քանի՞ տոկոսանոց սպիրտի լուծույթ կստացվի, եթե այդ լուծույթին ավելացնենք 10լ մաքուր սպիրտի։
1) 70լ լուծույթ + 10լ սպիրտ = 80լ լուծույթ
2) 80լ լուծույթը – 100%
38լ սպիրտ – x%
x = 38 * 100 / 80 = 47.5% սպիրտ
Պատ․՝ 47.5% սպիրտի լուծույթ։

83․ Ունենք 20լ, 40%-անոց սպիրտի լուծույթ։

20լ լուծույթ – 100%
xլ սպիրտը – 40%

x = 20 * 40 / 100 = 8լ սպիրտ

1) Քանի՞ տոկոսանոց սպիրտի լուծույթ կստացվի, եթե այդ լուծույթին ավելացնենք 30լ, 40%-անոց սպիրտի լուծույթ։

1) 20լ լուծույթ + 30լ լուծույթ = 50լ լուծույթ
2) xլ — 40% սպիրտ
30լ — 100% լուծույթ
x = 30 * 40 / 100 = 12լ սպիրտ։
3) 50լ լուծույթ 100%
12լ սպիրտ + 8լ = 20լ սպիրտ — x%
x = 50 * 20 / 100 = 10% սպիրտի լուծույթ
Պատ․՝ 10% սպիրտի լուծույթ։

2) Քանի՞ տոկոսանոց սպիրտի լուծույթ կստացվի, եթե այդ լուծույթին ավելացնենք 5լ մաքուր սպիրտի։

1) 20լ լուծույթ + 5լ սպիրտ = 25լ լուծույթ
2) 25լ լուծույթը – 100%
13լ սպիրտ – x%
x = 13 * 100 / 25 = 52% սպիրտ
Պատ․՝ 52% սպիրտի լուծույթ։

84․ Ունենք 90լ, 50%-անոց սպիրտի լուծույթ։

90լ լուծույթ – 100%
xլ սպիրտը – 50%

x = 90 * 50 / 100 = 45լ սպիրտ

1) Քանի՞ տոկոսանոց սպիրտի լուծույթ կստացվի, եթե այդ լուծույթին ավելացնենք 10լ, 20%-անոց սպիրտի լուծույթ։
1) 90լ լուծույթ + 10լ լուծույթ = 100լ լուծույթ
2) xլ — 20% սպիրտ
10լ — 100% լուծույթ
x = 10 * 20 / 100 = 2լ սպիրտ։
3) 100լ լուծույթ 100%
45լ սպիրտ + 2լ = 47լ սպիրտ — x%
x = 47 * 100 / 100 = 47% սպիրտի լուծույթ
Պատ․՝ 47% սպիրտի լուծույթ։

2) Քանի՞ տոկոսանոց սպիրտի լուծույթ կստացվի, եթե այդ լուծույթին ավելացնենք 30լ մաքուր սպիրտի։

1) 90լ լուծույթ + 30լ սպիրտ = 120լ լուծույթ
2) 120լ լուծույթը – 100%
75լ սպիրտ – x%
x = 75 * 100 / 120 = 62․5% սպիրտ
Պատ․՝ 62․5% սպիրտի լուծույթ։

85․ Ունենք 150լ, 30%-անոց սպիրտի լուծույթ։

150լ լուծույթ – 100%
xլ սպիրտը – 30%

x = 150 * 30 / 100 = 45լ սպիրտ

1) Քանի՞ տոկոսանոց սպիրտի լուծույթ կստացվի, եթե այդ լուծույթին ավելացնենք 50լ, 60%-անոց սպիրտի լուծույթ։
1) 150լ լուծույթ + 50լ լուծույթ = 200լ լուծույթ
2) xլ — 60% սպիրտ
50լ — 100% լուծույթ
x = 50 * 60 / 100 = 30լ սպիրտ։
3) 200լ լուծույթ 100%
45լ սպիրտ + 30լ = 75լ սպիրտ — x%
x = 75 * 100 / 200 = 37.5% սպիրտի լուծույթ
Պատ․՝ 37.5% սպիրտի լուծույթ։

2) Քանի՞ տոկոսանոց սպիրտի լուծույթ կստացվի, եթե այդ լուծույթին ավելացնենք 30լ մաքուր սպիրտի։

1) 150լ լուծույթ + 30լ սպիրտ = 180լ լուծույթ
2) 180լ լուծույթը – 100%
75լ սպիրտ – x%
x = 75 * 100 / 180 = 41.6 սպիրտ
Պատ․՝ 41.6% սպիրտի լուծույթ։